سمپلر آزمایشگاهی ( میکرو پیپت )

سمپلر یا میکرو پیپت ابزار آزمایشگاهی رایجی است که برای اندازه‌گیری و انتقال مایعات مورد استفاده قرار می‌گیرد. نام دیگر سمپلر، پیپت یا میکروپیپ است که برای انتقال مایعات در حجم‌های کم و دقیق مورد استفاده قرار می‌گیرد. سمپلرها انواع مختلفی دارند که هر یک می‌توانند مقادیر مشخصی از مایعات را جابجا کنند و برای اهداف متفاوتی به کار می‌روند. سمپلرها با توجه به حجمی که جابجا می‌کنند، دارای بخشی به نام تیپ (Tip) یا سرسمپلر هستند که بر روی بخش ابتدایی سمپلر (جایی که مایع را می‌کشد) قرار می‌گیرد و در واقع مایع مورد نظر دورن سرسمپلر قرار گرفته و از این طریق منتقل می‌شود. پس از اتمام جابجایی، سرسمپلر توسط دکمه اجکتور سمپلر، از آن جدا می‌شود.

سمپلرهای آزمایشگاهی در انواع و اقسام مختلفی ساخته می‌شوند که هرکدام از آن‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند و برای شرایط‌ مختلفی مناسب هستند. استفاده‌ صحیح و درست از یک سمپلر، تاثیر بسزایی در دقت نتایج آزمایش‌ها دارد و جزو مهارت‌هایی است که هر پرسنل آزمایشگاهی باید به آن مسلط باشد.

سمپلرهای آزمایشگاهی، در انواع مختلفی ساخته می‌شوند و هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای مخصوص به خود را دارند. به‌طورکلی سمپلرها از نظر عملکرد در دو نوع : سمپلر ثابت و سمپلر متغیر ساخته میشوند. و از نظر فیزیکی در دو نوع اتوکلاو و غیر اتوکلاو ساخته میشوند.

با استفاده از سمپلرهای حجم ثابت تنها می‌توان حجم معین و از پیش‌ تعیین ‌شده‌ای را جابه‌جا نمود و امکان تنظیم و تغییر حجم نمونه‌برداری شده، وجود ندارد. به عنوان مثال چنانچه از یک سمپلر حجم ثابت ۵۰ میکرولیتری به‌منظور حجم‌برداری از یک مایع استفاده شود، تنها می‌توان به میزان ۵۰ میکرولیتر از نمونه حجم‌ برداری کرد و امکان برداشت مقدار کمتر و یا بیشتر از ۵۰ میکرولیتر میسر نمی‌باشد. اما در سمپلرهای حجم متغییر، امکان تنظیم و تغییر حجم نمونه‌برداری شده وجود دارد و می‌توان بنابر نیاز، حجم سمپلر را تغییر داد. نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد، آن است که سمپلرهای حجم متغییر دارای حجم مینیمم و ماکزیمم هستند و کاربر تنها در این رنج می‌تواند از نمونه حجم‌برداری نماید.

مزیت مهم سمپلرهای حجم ثابت نسبت به سمپلرهای حجم متغیر، آن است که تعداد قطعات درگیر در این مدل، کمتر از سمپلرهای حجم متغیر است و این مساله باعث می‌شود تا سرویس و کالیبراسیون آن آسان‌تر باشد.

در دسته‌بندی دیگری، سمپلرهای آزمایشگاهی را می‌توان به سمپلر آزمایشگاهی تک‌کاناله و چندکاناله تقسیم‌بندی کرد. در کارهای متداول و معمول آزمایشگاهی، از سمپلر تک کاناله برای نمونه‌برداری از مایعات استفاده می‌شود. اما در مواردی که نیاز است تا از یک نمونه به صورت مکرر حجم‌‍‌برداری صورت گیرد، به‌منظور سهولت در کار و سرعت بیشتر، از سمپلرهای چند کاناله استفاده می‌شود. این مدل از سمپلر نیز خود با داشتن دو مدل سمپلر ۸ کاناله و سمپلر ۱۲ کاناله برای جابجایی مایعات با دقت بسیار بالا مناسب می‌باشد. در واقع این مدل از میکرو پیپت نیز همانند یک سمپلر معمولی، برای برداشت محلول هایی با حجم چند میکرو لیتر تا چند صد میکرو لیتر مناسب است.

برای به حداقل رساندن آلودگی، همه پیپت‌ها نوک سمپلرهای یکبار مصرف دارند. برای اطمینان از محکم بودن اتصال سر سمپلر و حجم جابجا شده بوسیله پیپت پیشنهاد شده است از سر سمپلرهای توصیه شده سازنده یا نوک سمپلرهایی که برای پیپت های حجم خاص کاربرد دارند استفاده شود. برای اینکه حجم های مختلف روی پیپت‌ها شناسایی شوند بعضی سازندگان از کدهای رنگی استفاده می‌کنند. جدول زیر نمایانگر این کدهای قراردادی است.

روش استفاده صحیح از پیپت

1. یک سرسمپلر نو را با توجه به مشخصات پیپت به آن متصل نمایید. از آلوده شدن سرسمپلر با مواد دیگر جلوگیری نموده و از محکم بودن اتصال سر سمپلر اطمینان حاصل نمایید.

2. پیستون را تا موقعیت توقف یک (First Limit)، (اولین مرحله) فشار دهید. در این موقعیت نوک سرسمپلر نباید با سطح مایع تماس پیدا کند

3. نوک سرسمپلر را با توجه به جدول راهنما در داخل مایع قرار دهید و پیپت را کاملا در حالت عمودی نگه دارید. این حالت مطابق با موقعیت B1 (اولی از چپ) در شکل است

4. پیستون را به آرامی و به طور کامل رها کنید تا مایع را برداشت کند (موقعیت A2). قبل از اینکه سر سمپلر را از داخل مایع خارج کنید. حداقل 2 ثانیه صبر کنید

5. نوک سر سمپلر را در لوله آزمایش در زاویه 45 – 30 درجه با دیواره داخلی لوله نگه دارید. اگر لوله آزمایش که گیرنده مایع است دارای محلول است از تماس نوک سر سمپلر با محلول داخل لوله آزمایش خودداری نمایید (موقعیت A3)

6. محتویات داخل سر سمپلر را با فشار دادن پیستون تا موقعیت توقف یک خالی نمایید (موقعیت B4). در تمام مراحل اطمینان حاصل نمایید که نوک سرسمپلر و سطح داخلی لوله گیرنده مایع در تماس هستند. به آرامی نوک سرسمپلر را در سطح داخلی در ارتفاع 10 – 8 میلیمتر از سر لوله حرکت دهید تا قطره ای در نوک سرسمپلر باقی نماند

7. پیستون را فشار دهید تا به موقعیت توقف دو (Second Limit)، (دومین مرحله) برسد (موقعیت C5). این کار قطره باقی مانده در داخل سر سمپلر را با بیرون راندن هوا خالی می‌کند. پیپت را تا بیرون آوردن از لوله آزمایش در همین حالت (موقعیت C5) نگه دارید. به محض اینکه پیپت را از لوله آزمایش خارج کردید، پیستون را به حالت اولیه برگردانید

8. سرسمپلر را با فشار دادن دکمه انتهای پیپت دور بیندازید (موقعیت 6)