حسگرهای یون گزین
حسگرهای یون گزین (ISE) مبدل یا سنسوری است که می تواند تبدیل فعالیت یون های ویژه و مشخص در محلول را به پتانسیل الکتریکی تبدیل کند و این مقدار را توسط ولت متر یا pH متر اندازه گیری کند. این ولتاژ از نظر تئوری به لگاریتم غلظت یا فعالیت یونی وابسته است و بر اساس معادله نرنست ( معادله‌ای است که به کمک آن می‌توان دترمینان کاهش پتانسیل در حالت تعادل و در سلول الکتروشیمیایی بدست آورد و می‌توان از روی ولتاژ نیز همین کار را انجام داد.
این نام به افتخار سازنده این فرمول به نام والتر نرنست است) تعیین می شود.
قسمت حس کننده الکترود معمولا یک غشاء یونی ویژه است که پتانسیل آن با توجه به یک الکترود مرجع تعیین می شود. الکترودهای یون گزین در انجام آزمایشهای تحقیقاتی بیوشیمیایی و بیوفیزیکی، استفاده می شود که در آن اندازه گیری غلظت یک یون در محلولهای آبی مورد نیاز است.
بطور کلی چهار نوع اصلی از غشاء های یون گزین وجود دارد که در الکترودهای یون گزین استفاده میشود که عبارتند از: شیشه ای، حالت جامد، مایع، و الکترود ترکیبی. که هر یک از آنها دارای ویژگی های منحصر بفرد خود میباشد.
مشکلات احتمالی :
در عمل چندین موضوع وجود دارد که این اندازه گیری را تحت تاثیر قرار می دهد و الکترودهای مختلف از یک دسته یکسان رفتارهای متفاوتی را نشان میدهند. نشت محلول میان غشاء و دیواره لوله موئینه، باعث عبور هر یونی می شود در نتیجه قرائت دستگاه تغییر کمی را نشان میدهد یا هیچ تغییری را در محلول های کالیبراسیون مختلف نشان نمی دهد، و لازم است الکترودکنار گذاشته شود.
بطور مشابه، با استفاده مداوم از الکترود ممکن است به تدریج کانال های یون گزین بسته شوند و یا غیر فعال شوند و الکترود حساسیت خود را از دست بدهد. پاسخ الکترود و گالوانومتر به دما حساس است و همچنین در طول زمان جابجا می شود، و نیاز به کالیبره کردن مداوم در طی انجام یکسری کار است.
اکثر مشکلات جدی که استفاده از الکترودهای یون گزین را محدود می کند مزاحمت یون های دیگر است. هیچ الکترود یون گزینی کاملا یون ویژه نیست همه آنها به یونهای دیگری که خواص فیزیکی مشابه آنالیت دارند حساس هستند اغلب این مزاحمت ها آنقدر ضعیف هستند که قابل صرف نظر کردن باشند. اما در بعضی موارد ممکن است الکترود واقعا به یون مزاحم بسیار حساس تر از یون مورد نظر باشد و بایستی غلظت یون مزاحم بسیار کم ویا اصلا وجود نداشته باشد. در عمل حساسیت نسبی هر نوع الکترود یون ویژه نسبت به یون های مزاحم گوناگون معمولا تعیین می شود و باید برای هر مورد بررسی شود.
کمپانی Sentek انگلستان یکی از تولیدکنندگان معتبر سنسورهای الکتروشیمی در اروپا میباشد که فعالیت خود را از سال 1991 بصورت تخصصی در زمینه الکترودهای صنعتی و آزمایشگاهی آغاز کرده و هم اکنون یکی از بزرگترین صادر کنندگان این صنعت میباشد و خوشبختانه این کمپانی در ایران نیز نماینگی انحصاری داشته و کلیه الکترودهای pH ، رفرانس ، کالومل و یون گزین با مصارف صنعتی و آزمایشگاهی قابل دسترس میباشند.
شایان ذکر است شرکت فرآزما تحقیق نماینده انحصاری کمپانی SENTEK در ایران میباشد.
